ترجمۀ اسامي خاص:مشكلات و راهكارها(صمد ميرزا سوزني)

پيشتر به تقسيم بندي اسامي خاص با توجه به معنا و مفهوم در برگيرندۀ آنان شامل مفاهيم مادي،مجازي، فن و عاميانه اشاره شد. با اينحال از ديدگاهي ديگر اسامي خاص را مي توان تحت عناوين اسامي خاص مربوط به اشخاص، اسامي جغرافيايي و اسام اشياء مورد مطالعه و بررسي قرار داد كه خود به نحوي مرتبط با تقسيم بندي چهارگانۀ قبلي مورد مطالعه و بررسي بشتر قرار گرفته است كه در ذيل به طور مفصل تر بدانها پرداخته مي شود.

1. اسام خاص مربوط به اشخاص

عواملي ازقبيل طنز،مسائل تاريخي و فرهنگي، سنن اجتماعي و القاب و شخصيت هاي علمي، سياسي،مذهبي و تاريخي نقش عمده ايي در روند برگرداندن اسامي از يك زبان به زبان ديگر ايفا مي كنند. اسامي خاص مربوط به اشخاص با توجه به كاربرد و روند برگرداندن آنها مي توانند تحت مقوله ها و تقسم بندي هاي مختلف مورد مطالعه و بررسي قرار گيرند كه در ذل به طور اجمالي مورد اشاره واقع خواهند شد.

الف) كاربرد در گفتار يا مضامين مجازو طنز آميز

اين دسته از اسامي خاص مي توانند به عنوان نمادي ازطنز يا خلاقيت طنزآميز در قالب مجاز يا پديده هاي استعاري به كار گرفته شوند،براي مثال:

هشدارف Alarmov

لويي چوپانزادي Louis Shepherson

احمد خنده John Guffaw

احمد گوشتي John Fleshy

پري بلنده Peggy Tall

جگر گوشه Honey

ميرزا بنويس كلاس Wordsmith in Training

دكي لوچه Starry-eye Doc

همانطور كه ملاحظه مي گردد انتقال مفاهم فرهنگي و استعاري در انتقال مناسب مفهوم نقشي اساسي ايفا مي كند.

ب) كاربرد در متون ادبي، شخصت هاي سياسي و يا در مضامين علم،مذهبي و تاريخي

اين دسته ازاسامي دربرگيرندۀ طف وسيعي از اسامي مختلف است. از جملۀ اين اسامي مي توان به موارد ذيل اشاره كرد:

ابن سينا Avicenna نوح Noah

ابن طفيل Abubacer كوروش كبير Cyrus,the great

فارابي Alfarabi سقراط Socrates

همانطور كه از مثال هاي بالا استنباط ميشود، برگرداندن نام هاي شخصيت هاي تاريخي و اصطلاحات مذهبي و ديني مستلزم دقت عمل و ظرافت خاصي در فرآيند ترجمه است،به نحوي كه صرف حوصله و زمان و پشتكار لازم در برگرداندن اين چنين اسامي امري اجتناب ناپذير و مشكل در عين حال ثمربخش و جالب توجه به نظر ميرسد. در برخي موارد، ريشه يابي بساري از اسامي مي تواند صرفنظر از اختلافات جزئي دليل و شاهدي بر وجود اشتراكات زياد در ميان فرهنگ ها و زبان هاي متفاوت باشد به نحوي كه چنين اشتراكاتي مي توانند اطلاعات بيشتري درخصوص تاريخچه و كاربرد اسم خاص در اختيار خواننده قرار دهند.به عنوان مثال، نام كوروش(كبير) دركتيبه هاي ميخي فارس(Kuru) و درصيغۀ مفرد حالت فاعل كوروش(Kurush) و در حالت اضافي (مضاف اليه) كورائوس(Kuraush) ، در كتيبه هاي ميخي بابلي و نيز در ميخي عيلامي كوراش (kurash)، در يوناني كورس(Kuros) و درلاتين سروس(Cyrus) ياد گرديده است.زبان يوناني قديم ش نداشته است و بنابراين يوناني ها به جا شين همه جا سين تلفظ مي كرده اند مانند كورس(كورش) و آسور(آشور).از طرف ديگر، ريشه يابي يا مطالعۀ تاريخچه و وجه تسميه (etymology) بسياري از اسامي مي تواند غالبا شاهدي بر وجود اشتركات ديرينۀ تاريخي در ميان اديان توحيدي و ابراهيمي باشد كه به نحوي همگي ريشه در يك سرچشمۀ مشترك دارند. به عنوان مثال از نام حزقيال(حزقيل) نبي(ع) – يكي از چهار پيامبر بزرگ يهود- كه در قرن ششم پيش ازمسيح ميزيست و آرامگاه وي در دزفول قرار دارد در زبان انگليسي به عنوان Ezechiel ياد مي شود.مطالعۀ اسامي خاص با توجه به اجزاي تشكيل دهندۀ آنان نيز مي تواند به نوبۀ خود جالب توجه باشد. براي مثال اسم انگليسي Theodor را مي توان تركيبي از واژگان Theo(با اشكال مختلف نوشتاري Teo و Deo به معني خدا) و dore كه اقتباسي ازفعل ايتاليايي dar و هم ريشه با donner در زبان فرانسه(به معني دادن) است درنظرگرفت كه در فارسي مي توان بدان معادل "خداداد" و درعبي معادلي چون"هبه الله" داد. شايد بتوان فرض فوق الذكر را براي ريشه يابي معناي اسم مونث Dorothy درانگليسي نيز درنظرگرفت.

نمونه هاي بيشتري از اسامي مذهبي وجود دارند كه مي توانند تا حدود زيادي مبين ريشه هاي مشترك واژگان ديني در سرچشمه و قاموسي مشترك (كه برگرفته از اديان ابراهيمي است) تلقي گردند. براي مثال درحاليكه مسلمانان در كتاب آسماني خويش ، قرآن كريم ، با زبان عربي"يأجوج و مأجوج" آشنا ميشوند درمتون مذهبي زبان انگليسي از واژه هاي Gog and Magag به عنوان معادل هاي اين واژگان بهره جسته مي شود. به علاوه ، دربارۀ قوم يأجوج و مأجوج هم در تورات و كتاب حزقيل نبي (ع) و هم درانجيل يوحنا ، فصل بيستم، ازآنان به عنوان گوگ و ماگوگ يا همان يأجوج و مأجوج ياد شده است. آنچه در تطورات حاكمه بر لغات و سيري در زبان ها درطول تاريخ بوده اين است كه دو كلمۀ فوق درزبان چيني به صورت "منگوگ" بيان شده كه مي توان از آنها به عنوان منغول و مغول يا همان مغولستان اشاره كرد كه قبيله ايي وحشي بودند كه در اعصار قديم به طرف چين حمله ور شدند و لذل چيني ها برا رهايي از آنان ديوار چين را ساختند.بعدها اين قوم ازبالاي دراي خزر و قفقاز به ارمنستان و اران سرازير شدند كه كوروش با ساختن سدي به نام ذولقرنين) در مان كوههاقفقاز و درتنگۀ معروف"داريال" مانع حملۀ آنان شد.امروزه نهري كه در اين منطقه درجريان است به نام"سائرس" (به معناي كوروش در يوناني) شناخته شده و درآثار باستاني ارمني ازاين ديوار به نام "بهاگ گورائي" يا تنگۀ كوروش ياد مي كنند.

برخي مثالهاي ديگر ازاسامي خاص تاريخي و مذهبي عبارتند از :

Lazaraus"الغادر" (جواني يهودي كه به روايت انجل يوحنا به دست مسيح زنده شد)

طالوت Saul جبرئيل Gabriel

عزير Ezra قابيل Cain

شمعون simon صفورا Zipporah

نكته ايي كه دانستن آن در مورد اكثر اسامي خاص با ريشه هاي مذهبي خالي ازلطف نيست اين است كه بهتر است چنانچه اين قبيل اسامي در متون مذهبي ظاهرشوند، آنها را با معادل شناخته شده درفرهنگ و زبان مقصد برگردان نمود و چنانچه در متون غيرمذهبي يا عمومي مورد استفاده واقع شوند، به همان صورت مبدأ در زبان مقصد به كارگرفته شوند؛ بنابراين اسامي خاص نظير Abelو Eve را درمتون مذهبي به "هابيل"و "حوا" و در متون غيرمذهبي به صورت"آبل" و "ايو" مورد استفاده قرار مي دهيم.در عين حال نكتۀ جالب توجه در مورد اسامي خاص مذهبي اين است كه به نظر مرسد كه چنين اسامي خاص در صورت لزوم و امكان برگردادند به زبان مقصد تا حدودي رد يا اثري ازشكل اوليۀ زبان مبدأ را در خود حفظ مي نمايند.

زمینه های فعالیت این گروه جهت ترجمه از انگلیسی به فارسی و بالعکس و ساير زبان ها به شرح ذیل می باشد: انواع متون درسی و دانشگاهی،فنی و مهندسی،مدیریتی و صنعتی،حسابداری،اقتصادی و بازرگاني، پزشکی و دندانپزشکی،حقوقی ، قرارداد های بازرگانی بین المللی ، معاهدات سیاسی ، دادخواست ، صورت جلسات شرکت ها ، پایان نامه ، کاتالوگ محصولات و خدمات ، فرآیند های صنعتی ، تولیدی ، پتروشیمی و صنعت نفت ؛ کتاب ها و مقالات کامپیوتر ، نانوفناوری ، بیوتکنولوژی ، فضانوردی ، روانشناسی ، مدیریت ، ادبیات کلاسیک و مدرن ایران و جهان، انواع بروشور ، کاتالوگ ، دفترچه راهنما ، روزنامه ، مجلات و ...

می پسندم 0 نمی پسندم 0

تعداد بازديد : 6263
تاریخ انتشار: پنج شنبه 6 مرداد 1391 ساعت: 14:5
برچسب ها : ترجمۀ اسامي خاص,

نظر

گروه مترجمین لیان

تبلیغات

موضوعات

مقالات

خدمات ترجمه

آرشیو

نویسندگان

مطالب پربازدید

مطالب تصادفی

لینک دوستان

پیوندهای روزانه

تبلیغات